بهشت، کمال حيات و زندگي است. هرچه از خوبي ها و زيبايي ها و کمالات مي شناسيم و نمي شناسيم در شکل تمام و کمال آن در بهشت هست، بي آنکه بدي و زشتي و نقصاني در آن راه يابد که از جمله آنها ناپايداري و بي ثباتي است.
خداوند بهشت را با عنوان حيات محض معرفي کرده که جاودانگي آسايش و آرامش يکي از جلوه هاي آن است. از اين رو، سعادت و خوشبختي مطلق را تنها مي بايست در بهشت جست وجو کرد؛ اما اين بدان معنا نيست که انسان جلوه هايي از بهشت را نتواند در زندگي دنيوي خود تجربه کند. اصولا تلاش انسان و اميد به ظهور منجي(عج الله تعالي فرجه) بيانگر اين انديشه است که مي توان بهشت کوچکي را در دنيا ايجاد کرد و آن را با سبک خاصي از زندگي به نام زندگي اسلامي تجربه کرد. برهمين اساس، آموزه هاي قرآني بر آن است که اخلاق بهشتيان را بيان کند تا انسانها آن را در زندگي دنيوي خود تحقق بخشند؛ چرا که بهشتي شدن در دنيا امکان پذير است و درهيچ عالمي از عوالم ديگر نمي توان، بهشتي شد؛ زيرا آخرت همان سازه انسان در دنياست.
از جمله اخلاق هاي بهشتي که در قرآن بدان اشاره شده، فقدان لغو و دروغ است. قرآن بر اين دو موضوع تأکيد ويژه اي دارد؛ چرا که ريشه همه بدبختي هاي انسان در زندگي دنيوي و اخروي به همين دو امر بازمي گردد؛ فقدان آن به معناي دستيابي به تجربه بهشتي بودن است.
نويسنده دراين مطلب با مراجعه به آموزه هاي قرآني به تبيين اهميت اين مطلب پرداخته تا نشان دهد که چرا دروغ و لغو زندگي آدمي را به دوزخ تبديل مي کند.
بهشت اخلاق و دوزخ بداخلاقي
اخلاق به يک معنا شايد مهمترين هدف بعثت پيامبران باشد؛ چرا که فقدان اخلاق در موجودي چون انسان، به معناي خروج از فلسفه و هدف آفرينش انسان است؛ اگر اخلاق را از انسان جدا کنيم، چيزي از انسانيت باقي نمي ماند و همه هدف عقل و وحي آن است تا انساني اخلاقي را در دنيا بسازد و به هستي هديه دهد.
خلق خوش و نيک، به معناي دستيابي به صفات و اسماي نيکي الهي است؛ زيرا خداوند منشأ همه کمالات و نيکويي ها و زيبايي هاست. از اين رو همه اسماءالحسني را از آن خود مي داند. 1
خداوند در آيه 31 سوره بقره بيان مي کند که همه اسماء الهي را به انسان تعليم داده است. اين تعليم ازسوي خداوند به معناي جعل آنها در سرشت آدمي به شکل قوه و توانمندي است. انسان با عبوديت و راه مستقيم عقل و وحي مي تواند اين اسماي نيک سرشته شده در خود را فعليت بخشد و متأله (خدايي) شده و درمقام مظهريت الوهيت و ربوبيت، خلافت الهي را به عهده گيرد.
براساس آموزه هاي وحياني قرآن؛ تخلق به اخلاق الهي و خدايي شدن انسان، هدف آفرينش انسان بوده تا مقام خلافت الهي را به عهده گيرند. 2
از آن جايي که انسان با دو دشمن دروني و بيروني يعني هواهاي نفساني و وسوسه هاي شيطاني رو به روست، خداوند وحي را به کمک عقل فرستاد تا بتواند در زندگي زميني و دنيوي خود به اخلاق الهي تخلق يابد و خدايي شود. از اين رو پيامبر(صلي الله عليه و آله و سلم) در بيان فلسفه و هدف بعثت خود مي فرمايد: انما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق؛ من فقط براي اتمام مکارم اخلاقي برانگيخته شده ام. 3
کسي که به کمالات و صفات حسناي الهي دست يابد، خدايي شده و شايسته آن است تا به عنوان خليفه مطلق الهي قرار گيرد؛ زيرا مظهر تمام و کمال اسماء و صفات الهي است که از آن به مظهريت در الوهيت و انسان متاله تعبير مي شود. چنين انساني در حقيقت انسان خدايي است و صورت مجسم خداوند در هستي مي باشد، پس شايسته جانشيني از خداوند در هستي خواهد بود.
خوشبختي انسان براساس اين معرفتي که عقل و وحي مي بخشد، همانا تخلف به اخلاق الهي است و بدبختي نيز در ناتواني انسان از تخلق به خلق خوي خداوندي است.
آنچه در آموزه هاي قرآني از بهشت و دوزخ ياد مي شود در حقيقت بيانگر همان قرب و بعد انسان از خلق و خوي خداوند و تخلق به صفات حسناي خداوندي مي باشد. پس هر چه انسان در تخلق به خلق و صفات الهي کامل تر و تمام تر باشد، در بهشت اعلاي الهي قرار مي گيرد و هر چه از آن صفات دورتر شود از بهشت هاي درجات نخست دورتر مي شود. اين دوري تا آنجا پيش مي رود که در دوزخ فقدان صفات الهي مي افتد و زماني که در فقدان به تماميت رسيد و هيچ بهره اي از خلق و خوي نيک الهي نبرد، در درک اسفل از دوزخ قرار مي گيرد.
از آن جايي که همه معناي انسانيت در اخلاق نيک او خلاصه مي شود؛ و همچنين از آن جايي که بهشت جز ورود انسان به دايره اخلاق نيک الهي نيست، مي توان گفت که بهشت جايي است که در آن انسان ها با اخلاق نيک در کنار هم به سر مي برند و دوزخ جز فقدان و فراق از خلق و خوي نيک نيست.
درباره این سایت